W postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego zdarza się, że oferty są składane przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego. Ustawa Prawo zamówień publicznych w art. 58 dopuszcza taką możliwość oraz zastrzega, iż wszystkie przepisy określone w ustawie Pzp dotyczące wykonawcy stosuje się odpowiednio do wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego.
Definicja konsorcjum
Konsorcjum nie ma własnej osobowości prawnej oraz nie podlega rejestracji, jest porozumieniem między dwoma lub więcej samodzielnymi podmiotami, zawieranym w celu realizacji określonego zadania, w tym wypadku realizacji zamówienia publicznego.
Konsorcjum w zamówieniach publicznych
Ustawodawca w art. 58 ust. 1 ustawy Pzp dopuścił możliwość wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego. Co więcej, zamawiający nie może wymagać od tych wykonawców posiadania określonej formy prawnej, mogą oni zawiązać współpracę jedynie w celu ubiegania się o konkretne zamówienie publiczne. Wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego zobowiązani są do ustanowienia pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, ma to na celu ułatwienie komunikacji zamawiającemu z takim wykonawcą. Istotną rzeczą jest również, iż zgodnie z art. 58 ust. 5 ustawy Pzp do wykonawców wspólnie ubiegających o udzielenie zamówienia stosuje się wszystkie przepisy dotyczące wykonawcy.
Spełnienie warunków udziału w postępowaniu przez konsorcjum
Obowiązek traktowania wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia na równi z wykonawcami występującymi samodzielnie świadczy o tym, że współwykonawcy mogą „łącznie” spełniać warunki udziału w postępowaniu, które określa zamawiający. Współwykonawców należy traktować, jako jednego wykonawcę, a więc w niektórych sytuacjach zasadne będzie zsumowanie ich potencjałów, dotyczy to oczywiście tylko zasobów ”policzalnych”. Zasada ta nie ma zastosowania jedynie, jeżeli sam zamawiający określi inny sposób spełnienia warunków udziału w postępowaniu, co może zrobić, jeżeli jest to uzasadnione charakterem zamówienia i proporcjonalne do przedmiotu zamówienia. Zamawiający w dokumentacji postępowania wskazuje wtedy szczególny, obiektywnie uzasadniony, sposób spełniania warunków udziału w postępowaniu dla wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia.
W przypadku wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego warunek dotyczący uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej uznaje się za spełniony, jeżeli co najmniej jeden ze współkonsorcjantów posiada uprawnienie do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej i będzie realizował roboty budowlane, usługi lub dostawy, do których realizacji te uprawnienia są wymagane. Jedynie w przypadku, gdy zamawiający wymaga posiadania zezwoleń w kilku dziedzinach zasadne, będzie ich „zsumowanie”, wtedy każdy z konsorcjantów wykona tę część zamówienia, gdzie niezbędne będzie dane zezwolenie.
Przy spełnieniu warunku dotyczącego sytuacji ekonomicznej i finansowej, gdzie warunkiem jest posiadanie środków finansowych, zdolności kredytowej lub przychodów na odpowiednim poziomie zasadnym będzie zsumowanie zasobów współkonsorcjantów. Jeśli zamawiający jednak będzie wymagał wykazania się wskaźnikiem finansowym na odpowiednim poziomie, połączenie zasobów nie będzie możliwe.
W przypadku spełnienia warunku dotyczącego zdolności technicznej zsumowanie potencjału technicznego konsorcjantów nie powinno budzić wątpliwości. Jednak już przy doświadczeniu, kwalifikacji i wykształceniu możliwość połączenia zasobów jest limitowana ustawowo. W tym wypadku wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia mogą polegać na zdolnościach tych współwykonawców, którzy wykonają roboty budowlane lub usługi, do których realizacji, te zdolności są wymagane.
Zamawiający zgodnie z art. 60 ustawy Pzp może zastrzec obowiązek osobistego wykonania kluczowych zadań danego zamówienia przez poszczególnych współwykonawców, jeśli dotyczy to zamówień na usługi lub roboty budowlane, lub prac związanych z rozmieszczeniem i instalacją, w ramach zamówienia na dostawy.
Wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego, w przypadku, gdy zamawiający określił warunki dotyczące prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia wraz z ofertą zobowiązani są do złożenia oświadczenia, z którego wynika podział zadań w ramach realizacji zamówienia pomiędzy współwykonawcami. Oświadczenie to ma umożliwić zamawiającemu weryfikację, czy planowany przez współwykonawców podział prac zapewnia realne wykorzystanie zadeklarowanych zasobów.
Solidarna odpowiedzialność współwykonawców
Zgodnie z art. 445 ust. 1 ustawy Pzp wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia ponoszą solidarną odpowiedzialność za wykonanie umowy. Jedyne odstępstwo od powyższego dotyczy zamówienia udzielanego w trybie partnerstwa innowacyjnego, w takim przypadku każdy z wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia ponosi odpowiedzialność za wykonanie umowy i wniesienie należytego wykonania umowy w części, którą wykonuje zgodnie z umową zawartą między tymi wykonawcami.
Weryfikacja umowy konsorcjum przez zamawiającego
Zamawiający może przed zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego żądać przedstawienia kopii umowy regulującej współpracę wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego (art. 59 ustawy Pzp). Weryfikacja umowy pod kątem podziału zadań pomiędzy współwykonawcami potwierdzi realne wykorzystanie zasobów przez nich deklarowanych, a co za tym idzie da większą pewność zamawiającemu, iż zamówienie zostanie należycie wykonane.
Reasumując wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia traktowani, są w postępowaniu, jako jeden wykonawca. Badanie oferty takiego wykonawcy pod kątem braku podstaw do wykluczenia dotyczy jednak każdego z współwykonawców osobno, ale już w przypadku badania spełnienia warunków udziału w postępowaniu niektóre zasoby współkonsorcjantów mogą zostać połączone. To na zamawiającym spoczywa obowiązek takiego opisu spełnienia warunków udziału w postępowaniu, aby zarówno wykonawca występujący samodzielnie, jak i wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia mogli prawidłowo skonstruować ofertę.
Katarzyna Wójciga
Specjalista ds. zamówień publicznych, praktyk z wieloletnim doświadczeniem zarówno po stronie zamawiającego, jak i wykonawców.