Okiem Wykonawcy – Warunki udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego

Wykonawca po zapoznaniu się z opisem przedmiotu zamówienia znajdującym się w Specyfikacji Warunków Zamówienia (SWZ), powinien zapoznać się również z warunkami udziału w postępowaniu, które określił zamawiający oraz sprawdzić, czy jest w stanie je spełnić. To zamawiający decyduje o tym, czy określi w danym postępowaniu warunki udziału. Informacja o tym, czy zamawiający wymaga spełnienia jakiegokolwiek warunku udziału w postępowaniu będzie zamieszczona zarówno w SWZ jak i w ogłoszeniu o zamówieniu. Z reguły warunki te są określone, gdy zamawiający uzna, że jest to niezbędne do prawidłowego wykonania umowy zawartej w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

Czego mogą dotyczyć warunki udziału w postępowaniu?

Zgodnie z ustawą Pzp warunki udziału w postępowaniu mogą dotyczyć: zdolności do występowania w obrocie gospodarczym, uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, jeśli wynika to z odrębnych przepisów, sytuacji ekonomicznej lub finansowej oraz zdolności technicznej, lub zawodowej. Warunki te powinny być opisane w jasny i precyzyjny sposób. Powinny być proporcjonalne do przedmiotu zamówienia oraz umożliwiać zamawiającemu ocenę czy wykonawcy będzie w stanie należycie wykonać zamówienie.

Jak zamawiający weryfikują spełnienie warunków udziału w postępowaniu?

Zamawiający określając warunki udziału w postępowaniu, będzie weryfikował ich spełnienie dwuetapowo. Pierwszym etapem będzie złożenie przez każdego z wykonawców razem z ofertą oświadczenia o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu. W późniejszym etapie zamawiający będzie szczegółowo weryfikował spełnienie tych warunków, po badaniu i ocenie ofert złożonych w postępowaniu o udzielenie zamówienia, wykonawca, którego oferta została najwyżej oceniona, zostanie wezwany do złożenia dokumentów potwierdzających spełnienie tych warunków (podmiotowych środków dowodowych).

Jakich dokumentów na potwierdzenie spełnienia warunków udziału w postępowaniu może żądać zamawiający?

Wykaz dokumentów, których zamawiający może wymagać od wykonawcy, w celu potwierdzenia spełnienia warunków udziału w postępowaniu znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy.

W przypadku określenia warunku dotyczącego zdolności do występowania w obrocie gospodarczym zamawiający zgodnie ze wskazanym wyżej Rozporządzeniem może wymagać od wykonawcy dokumentu potwierdzającego, że jest wpisany do jednego z rejestrów zawodowych lub handlowych (W Polsce — KRS lub CEIDG).

Na potwierdzenie spełnienia warunku dotyczącego wymagań do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej zamawiający może żądać m.in. zezwolenia, licencji, koncesji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej. Zamawiający uszczegóławia ten warunek z reguły przy postępowaniach, gdzie przedmiot zamówienia wymaga posiadania koncesji, zezwolenia czy licencji (np. leki, alkohol, paliwa, energia cieplna, elektryczna, przewóz osób, odbiór odpadów czy usługa ochrony), czyli wszędzie tam, gdzie inne przepisy prawa nakładają obowiązek posiadania tych dokumentów przy prowadzeniu konkretnej działalności.

W celu potwierdzenia spełniania warunku dotyczącego sytuacji ekonomicznej i finansowej zamawiający może wymagać m.in. sprawozdania finansowego lub jego części, informacji z banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej potwierdzającej wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolności kredytowej wykonawcy, dokumentu potwierdzającego, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności ze wskazaniem sumy gwarancyjnej tego ubezpieczenia.

Na potwierdzenie spełnienia warunku dotyczącego zdolności technicznej i zawodowej w zależności od charakteru przedmiotu zamówienia zamawiający może żądać m.in. wykazu dostaw (usług, robót budowlanych) wraz z podaniem ich wartości, przedmiotu, dat wykonania i podmiotów, na rzecz których były wykonywane wraz z załączeniem referencji (dowodów, że zostały one wykonane należycie), wykazu osób skierowanych do wykonania zamówienia wraz z informacjami na temat ich kwalifikacji zawodowych, uprawnień, doświadczenia i wykształcenia, wykazu narzędzi, wyposażenia zakładu lub urządzeń technicznych dostępnych wykonawcy.

Jak warunki udziału w postępowaniu powinny być opisane?

Zamawiający opisuje warunki udziału w postępowaniu w sposób, który umożliwi mu ocenę zdolności wykonawcy do wykonania zamówienia. Warunki powinny określać wymagania niezbędne do należytego wykonania zamówienia. Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 10 lipca 2019 r. KIO 1342/19 wskazała, iż „zachowanie zasady proporcjonalności przy określaniu warunków udziału w postępowaniu oznacza, że warunki udziału w postępowaniu powinny być określone na minimalnym poziomie, tj. nie powinny ograniczać dostępu do zamówienia wykonawcom dającym rękojmię jego należytego wykonania, a tym samym nie mogą być określane ponad poziom niezbędny do osiągnięcia celu, jakim jest wyłonienie wykonawcy, który będzie zdolny prawidłowo zrealizować zamówienia.” Opis warunków udziału w postępowaniu nie powinien naruszać zasady równego traktowania i uczciwej konkurencji, nie powinien również lobbować pewnych rozwiązań charakterystycznych dla wykonawców z wyższym potencjałem tylko z uwagi na preferencje zamawiającego.

Przykładami naruszeń wskazanych wyżej reguł opisu warunków udziału w postępowaniu może być żądanie przez zamawiającego w warunku dotyczącym doświadczenia wykazania się dostawami (usługami, robotami budowalnymi), które opiewają na kwotę wyższą niż wartość szacunkowa zamówienia. Kolejnym przykładem naruszenia będzie użycie przez zamawiającego pojęć lub kategorii zawężających krąg potencjalnych wykonawców, np. przy warunku dotyczącym zamawiający nie może wymagać, aby dostawy (usługi, roboty budowalne) wykazujące spełnienie tego warunku były świadczone dla konkretnych odbiorców (np. administracji publicznej).

Jeśli wykonawca zauważy w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, że warunki udziału w postępowaniu określone przez zamawiającego są nieproporcjonalne do przedmiotu zamówienia i naruszają zasadę uczciwej konkurencji i równego traktowania, w pierwszej kolejności powinien zwrócić się do wykonawcy z wnioskiem o właśnie treści SWZ właśnie w tym zakresie oraz wnioskować o zmianę opisu warunków. Jeśli wniosek o wyjaśnienie treści SWZ wpłynie do zamawiającego w terminie do tego przeznaczonym, zobowiązany jest on do udzielenia odpowiedzi na ten wniosek.  Jeśli jednak zamawiający nie dokona zmiany warunków, a wykonawca nadal będzie przekonany o zastosowaniu nieproporcjonalnych warunków udziału w postępowaniu w stosunku do przedmiotu zamówienia, może on złożyć odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej ze wskazaniem przepisów, które naruszył zamawiający, określając warunki udziału w postępowaniu.

Jak wykazać spełnienie warunków udziału w postępowaniu?

Jeżeli wykonawca nie jest w stanie spełnić warunków udziału w postępowaniu określonych przez zamawiającego samodzielnie, a zależy mu na wzięciu udziały w postępowaniu, może tego dokonać, łącząc potencjały i zdolności z innym wykonawcą i składając ofertę jako konsorcjum. Może również złożyć ofertę samodzielnie, jednak w treści oferty przy spełnianiu warunków udziału w postępowaniu powołać się na zasoby i potencjał podmiotu trzeciego. Szczegółowy opis jak prawidłowo wykazać spełnienie warunków udziału w postępowaniu składając ofertę jako konsorcjum lub powołując się na zasoby podmiotu trzeciego znajdą państwo w kolejnych artykułach z serii – Okiem Wykonawcy.