Okiem wykonawcy – Kiedy zamawiający może odrzucić ofertę z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego? – część 3

Przed nami kolejnych pięć przesłanek, które po spełnieniu będą obligowały zamawiającego do odrzucenia oferty z postępowania przetargowego. Błędy w obliczeniu ceny, brak zgody wykonawcy na poprawienie omyłki, wady związane z wadium, czy też brak zgody na przedłużenie terminu związania ofertą lub na wybór oferty jako najkorzystniejszej to właśnie sytuacje, które dyskwalifikują ofertę. Warto się z nimi zapoznać jeszcze przed złożeniem oferty, aby wiedzieć, jakie sytuację będą powodowały odrzucenie oferty bez możliwości jej „naprawy”.

Oferta zawiera błędy w obliczeniu ceny lub kosztu

O błędach w obliczeniu ceny lub kosztu mówi się, gdy błędy te nie mogą zostać poprawione w wyniku procedury poprawiania omyłek określonej w art. 223 ust. 2 ustawy Pzp, gdzie zamawiający zobowiązany jest do poprawienia w ofercie oczywistych omyłek pisarskich, oczywistych omyłek rachunkowych i innych omyłek polegających na niezgodności oferty z dokumentami zamówienia, niepowodujących istotnych zmian w treści oferty. Błędem w obliczeniu ceny będzie wskazanie w ofercie nieprawidłowej stawki podatku Vat, gdyż wartość ta jest elementem cenotwórczym. Jeśli zamawiający w dokumentach zamówienia nie określił, jaka stawka podatku Vat ma zostać zastosowana, a wykonawca przyjmie w ofercie stawkę nieprawidłową – oferta tego wykonawcy będzie podlegała odrzuceniu. Przez błąd w obliczeniu ceny należy rozumieć każdą nieprawidłowość w obliczeniu ceny oferty polegającą na niezastosowaniu lub błędnym zastosowaniu przepisów prawa. Ustalenie ceny za roboczogodzinę niższą niż minimalne wynagrodzenie za pracę również będzie traktowane jako błąd w obliczeniu ceny. Zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej również nieuwzględnienie w cenie czynności, które są objęte przedmiotem zamówienia lub uwzględnienie w cenie czynności, które nie są objęte przedmiotem zamówienia, będą stanowiły o błędzie w obliczeniu ceny, KIO 34/22: „Z błędem w obliczeniu ceny lub kosztu, o którym stanowi art. 226 ust. 1 pkt 10 p.z.p., mamy do czynienia wówczas, gdy doszło do błędu co do prawidłowego ustalenia stanu faktycznego. W odróżnieniu od omyłki rachunkowej, która charakteryzuje się tym, że wykonawca nieprawidłowo wykona czynności arytmetyczne, składające się na obliczenie ceny, błędy w obliczeniu ceny nie nadają się do poprawienia, gdyż nie ma jednego sposobu, w jaki można byłoby te błędy poprawić. Innymi słowy, jeśli mamy do czynienia z sytuacją, w której wykonawca wskazuje w swojej ofercie cenę za wykonanie przedmiotu zamówienia, kalkulując w niej czynności, które nie są objęte przedmiotem zamówienia, lub też nie uwzględnia we wskazanej kwocie elementów, które ująć powinien — to wówczas wskazana przez wykonawcę cena jest nieprawidłowa, gdyż dotyczy innego stanu faktycznego niż przedmiot postępowania. Cena ta została jednak w takim przypadku ustalona prawidłowo, tj. nie zawiera omyłek rachunkowych, w związku z czym zamawiający nie może w nią ingerować. Z tych powodów ustawodawca przesądził, że taką ofertę należy odrzucić”.

Oferta złożona przez wykonawcę, który nie zgodził się na poprawienie omyłki

Zamawiający na etapie badania i oceny ofert zobowiązany jest do poprawienia omyłki polegającej na niezgodności oferty z dokumentami zamówienia (jeśli takową zauważy), która nie spowoduje istotnych zmian w treści oferty. Wynik tej poprawy zostaje przekazany wykonawcy, który w wyznaczonym przez zamawiającego terminie powinien wyrazić zgodę na takie poprawienie oferty lub je zakwestionować. Warto zauważyć, iż brak odpowiedzi w wyznaczonym terminie zamawiający uzna jako wyrażenie zgody na poprawienie tej omyłki.

Oferta wykonawcy zostanie odrzucona w sytuacji, gdy zamawiający dokona poprawy treści oferty zgodnie z art. 223 ust. 2 pkt 3  ustawy Pzp, poinformuje o tym wykonawcę i wyznaczy termin wystarczający na zapoznanie się ze zmianami i podjęcie decyzji na wyrażenie zgody bądź też na zakwestionowanie poprawy a wykonawca w wyznaczonym przez zamawiającego terminie oświadczy zamawiającemu, że nie wyraża zgody na wskazaną przez niego poprawę.

Wykonawca nie wyraża zgody na przedłużenie terminu związania ofertą

Wykonawca, składając ofertę w postępowaniu przetargowym, zgadza się na wskazany w Specyfikacji Warunków Zamówienia termin związania ofertą. W sytuacji, gdy zamawiający nie rozstrzygnie postępowania przetargowego we wskazanym w dokumentacji terminie, czyli gdy wybór najkorzystniejszej oferty nie nastąpi przed upływem terminu związania ofertą – zamawiający przed upływem tego terminu powinien zwrócić się do wykonawców o wyrażenie zgody na przedłużenie tego terminu o wskazany przez niego okres, jednak nie dłuższy niż 60 dni w postępowaniach o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, lub 30 dni w postępowaniach „krajowych”.

Wykonawca, zgadzając się na przedłużenie terminu związania ofertą, powinien złożyć pisemne oświadczenie w tym zakresie. Brak zgody lub brak odpowiedzi na pismo zamawiającego będzie skutkowało odrzuceniem oferty z postępowania.

Wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na wybór jego oferty po upływie terminu związania ofertą

Jeśli termin związania ofertą upłynął przed wyborem oferty najkorzystniejszej, zamawiający wzywa wykonawcę, którego oferta otrzymała najwyższą ocenę, do wyrażenia, w wyznaczonym terminie pisemnej zgody na wybór jego oferty. Jeśli wykonawca w wyznaczony przez zamawiającego terminie nie wyrazi zgody na jego wybór, jego oferta będzie podlegała odrzucenie.

Wady wadium

Zamawiający odrzuca z postępowania przetargowego również ofertę wykonawcy, który:

– nie wniósł wadium;

– wniósł wadium w sposób nieprawidłowy;

– nie utrzymał nieprzerwanie wadium przez cały okres związania ofertą,

– złożył wniosek o zwrot wadium w przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.

Jeśli w danym postępowaniu przetargowym zamawiający wymagał wniesienia wadium na zasadach określonych w dokumentacji postępowania zaistnienie którejkolwiek z opisanych wyżej przesłanek, automatycznie dyskwalifikuje złożoną ofertę.

Niewniesienie wadium przez wykonawcę będzie miało miejsce, kiedy fizycznie na koncie zamawiającego wymagana kwota wadium nie pojawi się do upływu terminu składania ofert, a w przypadku wadium wnoszonego w innych formach – gwarancja lub poręczenie nie zostanie złożone w oryginale razem z ofertą w postaci elektronicznej. Należy zaznaczyć, iż niewniesienie wadium w terminie w przypadku wadium wnoszonego w pieniądzu oznacza, że wadium nie wpłynęło przelewem na konto wskazane przez zamawiającego przed upływem terminu składania ofert, nawet jeśli pojawi się na koncie po terminie składania ofert, należy uznać, iż nie zostało wniesione.

Przesłanka dotycząca nieprawidłowego wniesienia wadium z reguły będzie częściej spotykana przy wadiach wnoszonych w formach niepieniężnych. Błędy mogą dotyczyć terminu, na jaki wadium zostało wniesione — termin ten powinien być tożsamy z końcem terminu związania ofertą, jaki został określony przez zamawiającego w dokumentacji postępowania. Błędy mogą dotyczyć również nieprawidłowego  określenia beneficjenta w treści gwarancji, wprowadzenia w jej treści zapisów ograniczających możliwość zaspokojenia się zamawiającego z takiej gwarancji, czy też nieprawidłowego tłumaczenia na język polski. Niedopuszczalne są również takie zapisy w treści gwarancji wadialnej, które powodują, że zamawiający nie może w całości lub części zaspokoić się z tej gwarancji. Niezbędne, aby w jej treści znalazła się lista okoliczności, w których kwota gwarancyjna zostanie wypłacona, musi być ona tożsama z przesłankami zatrzymania wadium określonymi w art. 98 ust. 6 ustawy Pzp.

Przerwanie ciągłości wadium

Z przerwaniem ciągłości wadium mamy do czynienia w sytuacji, w której przed końcem terminu związania ofertą zamawiający wezwie wykonawców do jego przedłużenia. Zgodnie z art. 220 ust. 5 ustawy Pzp przedłużenie terminu związania ofertą powinno nastąpić z jednoczesnym przedłużeniem okresu ważności wadium albo, jeśli nie jest to możliwe z wniesieniem nowego wadium na przedłużony okres związania ofertą. O przerwaniu ciągłości wadium mówimy, gdy wadium zostało wniesione w formie gwarancji wadialnej lub poręczenia, wykonawca wyraził zgodę na przedłużenie terminu związania ofertą oraz przekazał zamawiającemu nową gwarancję, której data początkowa nie pokrywa się z datą zakończenia poprzedniej gwarancji.

Wniosek o zwrot wadium

Wykonawca po wyborze oferty najkorzystniejszej, jeśli jego oferta nie została wybrana jako najkorzystniejsza, może wnioskować do zamawiającego o zwrot wadium. Zamawiający w takim przypadku zwraca wadium niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Zamawiający w przypadku, gdy wykonawca taki wniosek złoży zobowiązany jest do odrzucenia oferty tego wykonawcy z postępowania przetargowego.

Analizują wskazane powyżej kolejne pięć przesłanek odrzucenia oferty, możemy podtrzymać wnioski wskazane przy poprzednim artykule, iż niezbyt dokładna analiza dokumentacji postępowania przez wykonawców może przyczynić się do powstania błędów, czy to przy składaniu ofert, czy uzupełnianiu dokumentów, które mogą później skutkować odrzuceniem oferty. Zatem analiza Specyfikacji Warunków Zamówienia powinna być dla każdego z wykonawców ważnym elementem całego procesu składania ofert w postępowaniach przetargowych.