Dnia 16 kwietnia 2022 roku, weszła w życie ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (dalej jako: „ustawa sankcyjna”). Ustawa sankcyjna została uchwalona celem przeciwdziałania wspieraniu agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę rozpoczętej w dniu 24 lutego 2022 r.
Artykuł powstał we współpracy z Partnerem Kancelarią Sadkowski i Wspólnicy. Poniższy artykuł przygotował dla Państwa radca prawny Michał Szczęsny.
Ww. ustawa obliguje zamawiających do wprowadzenia zupełnie nowych podstaw do wykluczenia z postępowania, bez względu na wartość szacunkową tego zamówienia, czy moment jego wszczęcia. Co istotne ustawa sankcyjna nie zmienia art. 108 czy też 109 PZP, które regulują ustawowe podstawy do wykluczenia z postępowania.
Zgodnie z art. 7 ustawy sankcyjnej:
- Z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych wyklucza się:
1) wykonawcę oraz uczestnika konkursu wymienionego w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisanego na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3;
2) wykonawcę oraz uczestnika konkursu, którego beneficjentem rzeczywistym w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2022 r. poz. 593 i 655) jest osoba wymieniona w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisana na listę lub będąca takim beneficjentem rzeczywistym od dnia 24 lutego 2022 r., o ile została wpisana na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3;
3) wykonawcę oraz uczestnika konkursu, którego jednostką dominującą w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, 2105 i 2106) jest podmiot wymieniony w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisany na listę lub będący taką jednostką dominującą od dnia 24 lutego 2022 r., o ile został wpisany na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3.
Aby bliżej poznać podmioty, których dotyczą wspomniane podstawy wykluczenia należy w szczególności zapoznać się z wykazami do rozporządzeń unijnych wskazanymi w przytoczonym powyżej przepisie, a także z tzw. listą sankcyjną prowadzoną przez MSWiA – https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami Lista ta stanowi tak naprawdę uzupełnienie podmiotów wykluczonych, które zostały ujęte w wykazach określonych w rozporządzeniach unijnych. Prawodawca podjął decyzję, iż w związku z rosyjską inwazję na Ukrainę część osób lub podmiotów (nawet prywatnych spółek) związanych z rosyjskim bądź białoruskim reżimem podlega wykluczeniu z postępowań o udzielenie zamówienia.
Należy mieć na uwadze, że ww. podstawy wykluczenia znajdują zastosowanie nie tylko do postępowań wszczętych po wejściu w życie ustawy sankcyjnej. Zgodnie z art. 22 ustawy sankcyjnej:
Przepisy art. 7 oraz środek, o którym mowa w art. 1 pkt 3, stosuje się również do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, z tym że:
1) okres wykluczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 2, rozpoczyna się nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy;
2) zamawiający dostosowuje dokumentację zamówienia lub regulamin konkursu w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Ww. przepis jednoznacznie przesądza, iż wspomniane podstawy wykluczenia powinny być również uwzględnione w postępowaniach, które były już w toku w chwili wejścia w życie ustawy sankcyjnej. Co prawda przepis wskazuje, iż zamawiający ma 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy sankcyjnej na dostosowanie dokumentacji zamówienia trwającego postępowania, jednak wydaje się, że jeżeli termin składania ofert ma miejsce przed upływem wspomnianych 14 dni, modyfikacji należałoby dokonać jeszcze przed otwarciem ofert.
Niemniej wskazanym byłoby zajęcie stanowiska przez Urząd Zamówień Publicznych do sposobu postępowania przez zamawiających co do postępowań, w których doszło do otwarcia ofert już po wejściu w życie wspomnianej ustawy sankcyjnej, skoro dokumentacja zamówienia po upływie terminu składania ofert nie podlega modyfikacji i zamawiający nie może badać innych podstaw do wykluczenia z postępowania niż tych wskazanych w dokumentacji zamówienia.
Istotnym jest, iż wspomniane podstawy wykluczenia wynikające z ustawy sankcyjnej znajdują zastosowanie nie tylko do postępowań prowadzonych na podstawie ustawy PZP, ale także do tych, w których przepisy PZP nie są stosowanie (art. 7 ust. 9 ustawy sankcyjnej), co w szczególności oznacza, iż wspomniane podstawy do wykluczenia z ustawy sankcyjnej znajdują zastosowanie do postępowań, których wartość szacunkowa jest mniejsza niż 130 000 zł netto (do zamówień przeprowadzanych na podstawie wewnętrznych regulaminów).
Co warte uwagi, zgodnie z art. 7 ust. 6 ustawy sankcyjnej:
Osoba lub podmiot podlegające wykluczeniu na podstawie ust. 1, które w okresie tego wykluczenia ubiegają się o udzielenie zamówienia publicznego lub dopuszczenie do udziału w konkursie lub biorą udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub w konkursie, podlegają karze pieniężnej.
Ww. przepis stanowi więc, iż karze pieniężnej (do 20 000 000 zł), podlega dany wykonawca już tylko z tego tytułu, iż po wejściu w życie ustawy sankcyjnej brał udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.
Ustawa sankcyjna jest aktem prawnym, który ma eliminować z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego osoby oraz podmioty, które są w szczególności blisko związane z rosyjskimi oraz białoruskimi władzami. Należy mieć na uwadze, iż ustawa sankcyjna dotyczy każdego zamawiającego publicznego, bez względu na przedmiot i wartość szacunkową prowadzonego postępowania.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani szczegółowymi informacjami w odniesieniu do wskazanego powyżej zagadnienia, uprzejmie prosimy o kontakt.
Michał Szczęsny, Radca Prawny
Dział Prawa Zamówień Publicznych Kancelarii Sadkowski i Wspólnicy
Michał Szczęsny, radca prawny przy OIRP Katowice. Specjalista z zakresu prawa zamówień publicznych i prawa cywilnego. Z zamówieniami publicznymi związany od początku swojej kariery zawodowej. Doświadczenie zawodowe zdobywał doradzając zarówno zamawiającym jak i wykonawcom. Był odpowiedzialny za kontrolę postępowań o udzielenie zamówień publicznych finansowanych ze środków UE w ramach prowadzonych audytów, a także brał czynny udział w obsłudze prawnej przy realizacji projektów infrastrukturalnych. Posiada również doświadczenie w reprezentacji Klientów przed sądami powszechnymi oraz Krajową Izbą Odwoławczą. Autor publikacji prawnych.