Okiem wykonawcy – Kiedy zamawiający może odrzucić ofertę z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego? – część 4

W niniejszym artykule przeanalizowane zostaną już ostatnie cztery przesłanki skutkujące odrzuceniem oferty z postępowania przetargowego. Są to przesłanki związane z bezpieczeństwem publicznym, istotnym interesem bezpieczeństwa państwa oraz ponownie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego w dokumentacji postępowania, a nie spełnionymi przez wykonawcę, takimi jak konieczność złożenia oferty wariantowej lub konieczność odbycia wizji lokalnej, lub zapoznania się z innymi dokumentami jeszcze przed złożeniem oferty przetargowej.

Brak lub wada oferty wariantowej

Zamawiający w zakresie postępowania przetargowego może wymagać złożenia oferty wariantowej, która musi być związana z przedmiotem zamówienia. W takim przypadku w dokumentach zamówienia zapisane będzie żądanie złożenia oferty wariantowej oraz wskazane będą minimalne wymagania dla tej oferty. Jeśli wykonawca pomimo takiego wymogu w SWZ nie złoży takiej oferty lub złożona oferta wariantowa nie będzie spełniała minimalnych wymagań określonych przez zamawiającego zamawiający, odrzuca taką ofertę z postępowania przetargowego.

Naruszenie bezpieczeństwa państwa

Zamawiający odrzuca z postępowania przetargowego ofertę, jeśli stwierdzi, iż sposób realizacji danego zamówienia przyjęty w ofercie powodowałaby naruszenie bezpieczeństwa publicznego lub istotnego interesu bezpieczeństwa państwa i tylko odrzucenie tej oferty będzie gwarantowało bezpieczeństwo.

Pod pojęciem bezpieczeństwa publicznego kryje się ogół warunków i instytucji chroniących życie, zdrowie, mienie, ustrój i suwerenność, które mają za zadania ochronić obywateli państwa przed zjawiskami, które zakłócają normalne funkcjonowanie obywateli. Zaś przez istotny interes strategiczny bezpieczeństwa państwa należy rozumieć interes mający dla państwa znaczenie strategiczne. Oferta zagrażająca istotnym interesom bezpieczeństwa państwa to w szczególności taka, która zagraża jego suwerenności, niepodległości, międzynarodowej pozycji, interesom ekonomicznym czy obronności.

Zatem jeśli oferta przedstawia taki sposób realizacji zamówienia, który narusza bezpieczeństwopubliczne lub interes bezpieczeństwa państwa zamawiający zobligowany jest do odrzucenia jej z postępowania przetargowego.

Oferta z urządzeniami lub oprogramowaniem informatycznym wskazanym w rekomendacji, o której mowa w ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Rekomendacje, o których mowa w art. 33 ust. 4 ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa wydawane są dla urządzeń lub oprogramowania informatycznego, które mogą zagrażać integralności, poufności, rozliczalności, autentyczności lub dostępności przetwarzanych danych, co może mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne lub istotny interes bezpieczeństwa państwa. Zamawiający odrzuca ofertę z postępowania przetargowego, jeśli obejmuje ono urządzenia lub oprogramowania informatyczne wskazane właśnie w tej rekomendacji. Może dotyczyć to oferty na sprzęt lub oprogramowanie IT, która zawiera takie urządzenia lub oprogramowania, ale również, może to dotyczyć oferty, gdzie wskazana realizacja przedmiotu zamówienia będzie świadczona przy pomocy właśnie takich urządzeń.

Brak odbycia wizji lokalnej lub zapoznania się z dokumentami

Zamawiający w ramach postępowania przetargowego, jeszcze przed złożeniem oferty może nałożyć na wykonawcę obowiązek odbycia wizji lokalnej lub zapoznania się z dokumentami niezbędnymi do realizacji zamówienia dostępnymi na miejscu u zamawiającego. Taki wymóg może zostać postawiony, jeśli przedmiot zamówienia jest na tyle specyficzny, że wymaga dogłębnego rozeznania się w istocie zamówienia oraz zapoznania się z dokumentami zamówienia, które nie mogą zostać udostępnione na stronie internetowej. W sytuacji, gdy zamawiający zastrzega taki obowiązek w dokumentach zamówienia, wykonawca przed złożeniem oferty musi go spełnić, w innym przypadku jego oferta będzie podlegała odrzuceniu.

Zawiadomienie o odrzuceniu oferty z postępowania przetargowego

Jeśli zaistnieje jakakolwiek ze wskazanych ustawowych przesłanek odrzucenia, które zostały omówione w tym oraz we wcześniejszych artykułach, zamawiający zobowiązany jest do odrzucenia oferty z postępowania przetargowego. Informacja o odrzuceniu zostaje przekazana wykonawcom, których oferty zostały odrzucone niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej. W informacji tej zamawiający zobowiązany jest do prawnego i faktycznego uzasadnienia faktu odrzucenia oferty.

Uzasadnienie prawne odrzucenia oferty będzie sprowadzało się do wskazania konkretnego przepisu, który wskazuje na przesłankę odrzucenia (art. 226 ust. 1 pkt 1- 18 ustawy Pzp).

Uzasadnienie faktyczne powinno przywoływać konkretne okoliczności, informacje lub dokumenty, z związku, z którymi zamawiający dokonał odrzucenia oferty. Informacja ta powinna być sporządzona w sposób szczegółowy i precyzyjny. Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 1 lutego 2022 r., KIO 122/22 wskazuje, iż zawiadomienie o odrzuceniu „nakłada na zamawiającego obowiązek zakomunikowania wykonawcom, dlaczego uznał, że dana oferta podlega odrzuceniu, a po stronie wykonawcy kształtuje prawo do uzyskania pełnej i rzetelnej wiedzy na temat przyczyn odrzucenia oferty. To na podstawie informacji przekazanej zgodnie z art. 253 ust. 1 pkt 2 ustawy pzp wykonawca po pierwsze podejmuje decyzję, czy skorzystać ze środków ochrony prawnej, a po drugie – jakie zarzuty sformułować w odwołaniu i w jaki sposób polemizować ze stanowiskiem zamawiającego. Uzasadnienie faktyczne zawiadomienia o odrzuceniu oferty powinno wyczerpująco obrazować, jakie przyczyny legły u podstaw decyzji zamawiającego, tak aby wykonawca, gdy oceny zamawiającego nie podziela, mógł się do wskazanych przez zamawiającego uchybień ustosunkować. W związku z powyższym zasadność zarzutów odwołania kwestionujących czynność odrzucenia oferty może być oceniana wyłącznie w zakresie tych okoliczności, które zostały przez zamawiającego przedstawione jako uzasadniające odrzucenie oferty. Ocena dokonywana przez Izbę w tym zakresie nie może więc wykraczać poza uzasadnienie przedstawione przez zamawiającego i polegać na badaniu istnienia podstaw do odrzucenia oferty w szerszym aspekcie.”

Informacja o odrzuceniu zostaje przekazana wykonawcom, których oferty zostały odrzucone dopiero po wyborze oferty najkorzystniejszej, pomimo iż wiedzę na temat odrzucenia danej oferty zamawiający pozyskuje już na etapie badania i oceny ofert. Zawiadomienie o odrzuceniu zostaje przekazane równocześnie wszystkim wykonawcom, którzy złożyli ofertę w danym postępowaniu przetargowym, zamawiający nie ma obowiązku udostępniania tej informacji na stronie internetowej prowadzonego postępowania.

Analizując wszystkie okoliczności skutkujące odrzuceniem oferty wykonawcy z postępowania przetargowego, możemy zauważyć, że znaczna większość z nich wynika z niezbyt dokładnego zapoznania się z dokumentacją postępowania przetargowego a konkretnie ze Specyfikacją Warunków Zamówienia lub z późniejszymi dokumentami przesyłanymi przez zamawiającego do wykonawców. Każdy z wykonawców powinien dokładnie analizować nie tylko zapisy SWZ przed złożeniem oferty, ale również pisma otrzymywane od zamawiającego, aby unikać sytuacji powodujących odrzucenie oferty. W przypadku, gdy już dojdzie do odrzucenia oferty z postępowania – taki wykonawca ma pełne prawo zapoznać się dokładnymi okolicznościami jej odrzucenia.